На денешен ден пред 86 години се случи нешто што засекогаш го промени светот
На денешен ден во 1936 година беше емитувана првата експериментална телевизиска програма. Американската мрежа Ен-Би-Си прикажа триесет минути говори, монолози, танцови броеви и филмски клипови – ова можеа да го гледаат 225 сопственици на телевизија на екрани од осум и пол инчи.
Телевизијата правеше чуда од своето основање до денес – им помогна на Британците да ја добијат Втората светска војна, Кенеди да го смени текот на изборите на кои водеше Никсон, а денес просечниот хрватски гледач поминува речиси пет часа дневно пред телевизорот. екран.
Денеска телевизијата во класичниот формат полека исчезнува (главно ја гледаат пензионерите), па може да се каже дека нејзиниот век е при крај. Сепак, во стоте години од неговото владеење, тој успеа суштински да го промени светот.
Многу неуспеси на ТВ
Првиот функционален уред за пренос на слики на далечина го направи шкотскиот пронаоѓач Џон Логи Берд. Тој не беше особено успешен во неговите претходни пронајдоци – прво се обиде вештачки да произведе дијаманти од јаглен, но извади премногу електрична енергија и ја исфрли електричната мрежа на градот.
Пробал и крема против хемороиди по која не можел да седи неколку дена, како и стаклен брич – не рѓосал, но се откажал од тоа откако лошо се исекол на пробно бричење. Само термо чорапите имаа умерена пропустливост.
Сепак, на крајот дојде до својот најголем (и единствен употреблив) изум – телевизорот. Првите модели беа целосно импровизирани и се состоеја од огромен перфориран диск со вметнати леќи. Дискот се вртеше со 750 вртежи во минута, па леќите можеа да излетаат, што може да биде фатално за потенцијалните гледачи. За среќа, на демонстрациите не се случило ништо трагично, освен што на еден љубопитен му се заглавила брадата во машината.
Сепак, механичкиот телевизор имаше многу недостатоци – сликата беше мала и лоша, уредите беа обемни и непрактични, а деловите за нив беа скапи.
Затоа, речиси во исто време, едно момче на фарма во американската држава Јута разви план за „вистинска“ електронска телевизија – односно катодна цевка, која беше широко користена во телевизори и монитори до околу петнаесет Пред години.
Фило Фарнсворт бил гениј, кој дошол до идеја за прекршување и пренос на светлина додека набљудувал бразди на поле. За жал, тој мораше привремено да ги прекине своите дизајни – кога татко му почина и тој мораше да се посвети на обработување на земјата за да го прехрани семејството.
Иронијата на судбината е интересна: додека Берд, како неуспешен пронаоѓач и професионален ѓубре, поминал години развивајќи го својот револуционерен, но ироничен систем, Фарнсворт, додека работел на имотот, само две години подоцна создал изум кој би бил во речиси секое домаќинство за следните неколку децении.. Треба да се земе предвид дека ова беше време без медиумска доминација на денешницата – Берд и Фарнсворт немаа поим дека второто воопшто постои.
Во 1927 година, Берд успеа да ја пренесе сликата на жена во Лондон во Њујорк. Ова беше уште еден револуционерен потег и почеток на телевизиското емитување како што го знаеме денес.
За краток период и двата системи беа достапни, при што BBC првично ја емитуваше програмата секоја, но секоја втора недела. Со текот на времето, се разбира, катодата преовладуваше. Ниту еден од пронаоѓачите не заврши среќен. Системот на Берд веќе го губеше вниманието на јавноста, а потоа неговата лабораторија се запали. Тоа беше крајот на механичките телевизии.
Ниту, пак, Фарнсворт успеа да заработи слава (или пари) од својот изум. RCA, огромна американска електронска корпорација, присвои сè на што тој работеше и го купи кремот од огромниот успех на новиот уред. Фарнсворт целосно се откажа од телевизијата, пиеше алкохол и остаре како речиси анонимен алкохоличар.
Моќта на телевизијата
Телевизорите масовно влегоа во дневните соби дури по Втората светска војна, но и во тоа одиграа клучна улога.
Нацистите беа првите (но не и последни) кои помислија да ја користат телевизијата за пропагандни цели. Малку луѓе имаа уреди, а радиото сè уште беше главниот медиум. Меѓутоа, нацистите сфатиле дека една слика вреди илјада зборови, па купиле телевизори и ги донеле во заедничките простории.
Сепак, телевизијата во голема мера ги доведе до пропаст. Британците изградија радар врз основа на катодната цевка.
Иако Германците имаа три пати повеќе авиони, Британците можеа да ги видат на нивниот изум. Нацистите, целосно убедени во својата надмоќ, не ги ни криеја своите планови за инвазијата – за среќа на Европа, им стигна до нос. Телевизијата на тој начин, индиректно, го спаси светот од огромно зло.
Најпознатиот пример за тоа како малиот екран влијае на историјата е секако соочувањето на претседателските избори во САД во 1960 година. Потенцијалните претседатели Џон Ф. Кенеди и Ричард Никсон застанаа пред телевизиските камери и дебатираа за прв пат.
Во времето на дебатата, Никсон сè уште не бил целосно закрепнат од стафилокок инфекцијата што ја имал и одбил да се шминка за студиото. Поради ова, пред камерите изгледал уморно и исцрпено, што мајка му веднаш по емитувањето му се јавила да го праша дали е добро. Спротивно на тоа, Кенеди бил добро подготвен, без сон и полн со енергија.
Резултатот? Според анкетите, луѓето кои слушале радио мислеле дека Никсон победил во пресметката, а оние кои гледале телевизија рекле дека Кенеди победил. И втората група беше во право на изборите, на кои ЏФК, се разбира, победи. Моќта на телевизијата стана незапирлива.
Треба да се запомни и дека Кенеди беше претседател за време на кубанската ракетна криза – тогаш, иако беше малцинство, тој успеа да се задржи ладна глава и да постигне договор. Ако Никсон, порешителен и склон кон интервенционизам, победеше на изборите – којзнае што ќе се случеше. Првото телевизиско соочување можеби не спречи сите, со нашите телевизии, да летаме во воздух.
Се разбира, со толку голема моќ, ТВ донесе и многу негативни работи – насилството и глупоста на екранот станаа секојдневие низ децениите. Најпознатиот пример за тоа е Бутан – последната земја во светот што воведе телевизија.
По кобната 1999 година, во идиличната хималајска земја почнаа да се случуваат брзи промени: будистичките селани почнаа да се трансформираат во потрошувачко општество. Проституцијата се ширела за девојчињата да можат да ги добијат производите што ги гледале на екранот, се зголемил бројот на насилни злосторства, а имало и неколку случаи на оние кои ги извршиле лица под дејство на хероин.
Овие немили настани на многумина им го потврдија она што беше познато одамна – содржината што ја консумираме нè одредува, сакале или не.
Почетоците на телевизијата во Хрватска
Телевизијата се појави во Хрватска во 1956 година, на триесетгодишнината на Радио Загреб. Во почетокот се пренесуваше програмата на италијанската станица РАИ 1, а во септември истата година беше емитувана и првата врска во живо, на отворањето на загрепскиот саем.
На почетокот, само неколку Хрвати го имаа луксузот да гледаат далечни слики во својата дневна соба, но во следните децении започна златното доба на телевизијата. Беа произведени стотици илјади часови содржина, од кои најдоброто често едвај се лизгаше под радарот на цензурата. Одличен пример е Naše malo misto, која заврши со само 13 епизоди (и една забранета специјална) и постојано е во потесниот круг за најдобра хрватска серија на сите времиња.
Со појавата на новите интернет медиуми, иднината на традиционалните ТВ програми не изгледа светла – младите гледаат помалку од еден час телевизија дневно, а трендот на намалување е јасен и континуиран.
Сепак, без Baird и Farnsworth, денешните платформи за стриминг не би постоеле, како и содржината што ја гледаме таму. А можеби и многу полоши работи би се случиле. Во оваа смисла, треба да ги запомниме секогаш кога ја уредуваме дневната соба така што софата е свртена кон екранот.
