Ова место е следната точка на конфликт меѓу Истокот и Западот? „Островот од најголемо значење во светот“
По два века воена неутралност и повеќе од една година неочекувани пречки за пристапување, Шведска е поблиску од кога било да стане 32-та членка на НАТО.
Ветувањето на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган дека ќе се откаже од неговите приговори за членството на Шведска конечно го отвора патот за трансформација на безбедносната рамка на северна Европа како резултат на руската инвазија на Украина.
Северноатлантската алијанса ќе добие дополнителна стратешка длабочина со нов партнер, што значително ќе ги зајакне капацитетите на НАТО на Арктикот и, пред се, на Балтичкото Море, каде островот Готланд и моќната подморска флота на шведската морнарица – непроценливо стратешка предност – претставуваат гаранција за одбрана на Полска и балтичките земји.
Иако Шведска навистина не е голема воена сила. Стокхолм усвои политика на неутралност кога Наполеонските војни завршија во 19 век. По завршувањето на „Студената војна“, оваа скандинавска земја започна процес на демилитаризација во кој воените трошоци беа прогресивно и драстично намалени – слично како и многу други западни земји – и полкови беа распуштени низ целата територија.
Во 2005 година, последните шведски војници го напуштија Готланд – островот, кој многу аналитичари го нарекуваат „непотонлив носач на авиони“, престана да биде стратешки приоритет за Стокхолм, бидејќи руската закана изгледаше како исчезнува.
Сепак, некои земји со пристап до Балтичкото Море се молеа од Шведска да не ја демилитаризира Готланд, со оглед на ризикот од потенцијална окупација на островот во можна молскавична офанзива од страна на руските сили.
„Островот со најголема стратешка важност во светот“
Сепак, како што пишува Ел Паис, сè повторно се промени во 2014 година, по руската анексија на украинскиот полуостров Крим и почетокот на борбите во источниот регион Донбас.
Во годините што следеа, Шведска повторно го воведе воениот рок за мажи и жени, испрати полк назад во Готланд и инсталираше противвоздушни системи на островот – кој е приближно со големина на Мајорка во Шпанија или Родос во Грција – и распореди пешадиски борбени возила и Тенковите Леопард 2..
Во јануари минатата година, кога повеќе од 100.000 руски војници ја чекаа командата да започне инвазија на украинската граница, речиси 1.000 шведски војници се префрлија во Готланд за да ја зајакнат безбедноста на стратешката територија, а набргу потоа владата објави дека инвестираше 1.600 милиони шведски круни (околу 140 милиони евра) за проширување на воената инфраструктура на островот.
Кога Шведска ќе влезе во НАТО, Готланд ќе стане едно од упориштата на западната воена алијанса. Во 2017 година, за време на посетата, Бен Хоџис, тогашниот командант на американските сили во Европа, изјави дека „нема војна во светот од поголемо стратешко значење“.
Готланд е на помалку од 300 километри од Калининград, руска енклава лоцирана помеѓу Полска и Литванија, која е дом на руската балтичка флота.
Таму маршрутата е пловна во текот на целата година, а по неа дневно пловат повеќе од 1.500 бродови.
„Кој го контролира Готланд може да доминира во воздушниот и морскиот простор на јужниот дел на Балтикот“, рече Магнус Фриквал, врховен командант на шведската армија на островот, пред нешто повеќе од една година.
Вклучувањето на Готланд во областа на Северноатлантската алијанса значи и очигледно засилување за одбраната на Полска, а особено на балтичките земји, Литванија, Латвија и Естонија, најранливите сојузници во случај на руски напад.
Интеграцијата на Шведска во воениот блок практично ќе го претвори Балтичкото Море во водена област под контрола на НАТО, за разлика од ерата на „Студената војна“, кога многу нејзини брегови беа во рацете на земјите од комунистичкиот блок (Советскиот Сојуз, Источна Германија и Полска) или оние неутралните (Шведска и Финска).
Во Брисел, седиштето на НАТО, не се слави само идното инкорпорирање на Готланд. Шведска има уште едно вредно богатство – нејзината флота на конвенционални подморници од светска класа.
Балтичкото море, кое понекогаш се нарекува „поплавена прерија“, е многу плитко, со просечна длабочина од 57 метри, така што подморниците на нуклеарен погон, кои го сочинуваат најголемиот дел од руската и американската подморничка флота, не можат да оперираат во него.
Од друга страна, Шведска управува со подморници во Балтичкото Море од 1904 година. Ниту една друга земја во регионот не била толку активна под вода.
Подморниците на шведската морнарица можат да останат под вода со недели. Повеќето конвенционални или ненуклеарни подморници се напојувани со батерии и мора да излезат на површина по неколку дена за да ги одржат своите дизел мотори во работа.
Клучна предност на шведските подморници
Шведските подморници имаат течен кислород складиран во резервоари кои овозможуваат полнење на батериите без да излезат на површина.
Шведска има три напредни подморници од класата Готланд и еден постар модел што ќе биде деактивиран кога два новопроектирани пловила ќе бидат испорачани пред 2028 година.
Заедно со Балтикот, идното членство на Шведска, заедно со неодамнешното пристапување на Финска, ќе формира ново крило на западната воена алијанса во арктичкиот регион, заедно со оние на исток и југ, единствените што ги има за децении.
Членството на двете скандинавски земји претставува предизвик за НАТО во време кога Москва почна да ги зајакнува своите амбиции на Арктикот.
По пристапувањето, Шведска ќе стане шестата по големина членка на НАТО. Оваа земја со нешто повеќе од 10 милиони жители има околу 25.000 професионални војници и 35.000 резервисти, а има, се разбира, моќна воена индустрија која развива софистицирани борбени авиони, тенкови и системи за противвоздушна одбрана.
Откако Ердоган вети дека ќе ја блокира Шведска, Стокхолм верува дека турскиот парламент ќе даде зелено светло за неговото членство во НАТО што е можно поскоро. Анкара се уште не ги дефинирала роковите за ратификација во парламентот, иако повеќето шведски медиуми шпекулираат дека тоа ќе се случи во септември. Заедно со Турција, Унгарија го блокираше патот на Шведска кон членство повеќе од 10 месеци, но министерот за надворешни работи на земјата Петер Сијардо изјави во вторникот дека одобрението на Будимпешта е „чисто техничко прашање“ што нема да го одложи членството на Шведска.
Одобрувањето од парламентите во Анкара и Будимпешта ќе го означи дефинитивниот крај на повеќе од два века шведска воена неутралност – или „неврзаност“, термин што го користи Стокхолм откако се приклучи на Европската унија во 1995 година – и крајот на процесот на интеграција во евроатлантската организација што Шведска и Финска заеднички го започнаа во април минатата година, чии патишта накратко се разделија откако Анкара и Будимпешта во март дадоа зелено светло за пристапување на Финска во западната воена алијанса.