ИСТОРИСКИ ДОГОВОР – ФИЗИЧКАТА ГРАНИЦА МЕЃУ ГИБРАЛТАР И ШПАНИЈА СЕ ОТСТРАНУВА: Падна последниот „ѕид“ во континетална Европа
По години преговори, Европската Унија, Обединетото Кралство
и Шпанија постигнаа политички договор што овозможува слободно движење на луѓе и
стоки меѓу Гибралтар и Шпанија без физички бариери. Со ова се решава едно од
најчувствителните гранични прашања на европскиот континент, пишува „Еуроњуз“.
Договорот беше објавен по состанокот меѓу европскиот комесар
за меѓуинституционални односи и предвидување, Марош Шефчовиќ, со шпанскиот
министер за надворешни работи Хозе Мануел Албарес, новиот британски министер за
надворешни работи Дејвид Лами и главниот министер на Гибралтар Фабијан Пикард.
Шефчовиќ го нарече постигнатиот договор „вистински историски чекор за
Европската Унија, вклучувајќи ја Шпанија, како и за Обединетото Кралство и
Гибралтар“.
Дејвид Лами преку социјалната мрежа X изјави дека ова е
„практично решение кое ги штити суверенитетот, работните места и економскиот
раст“. Тој додаде дека „интересите на Гибралтар – како дел од британското
семејство – биле во срцето на договорот“.
Една од најважните точки на преговорите, која долго време
беше пречка за постигнување договор, се однесуваше на прашањето за граничната
контрола. Сите страни се под притисок да постигнат договор пред да стапи во
сила новиот европски систем за влез и излез, кој треба да стапи во сила во
октомври оваа година.
Гибралтар е британска прекуокеанска територија која Шпанија
ја отстапи на Обединетото Кралство во 1713 година со Утрехтскиот договор, но
Шпанија никогаш не се откажа од своето право на суверенитет. Новите решенија би
можеле да означат крај на една од најдолготрајните територијални тензии во
Европа.
„Овој договор претставува пресвртница за стабилност,
соработка и просперитет и создава област на заеднички просперитет меѓу
Гибралтар и регионот Кампо де Гибралтар, што беше наша цел отсекогаш“, рече
Албарес во Брисел. Тој додаде дека „со овој договор, оградата ќе исчезне –
последниот ѕид на континентална Европа – и ќе биде загарантирано слободното
движење на луѓе и стоки“.
Договорот го зачувува интегритетот на Шенген зоната,
единствениот европски пазар и царинската унија, а во исто време ги укинува
физичките бариери, граничните контроли и проверките меѓу Гибралтар и Шпанија.
Сепак, безбедносните и царинските проверки ќе продолжат да се спроведуваат на
аеродромот и пристаништето во Гибралтар.
Во однос на трговијата, беа договорени основните принципи на
идната царинска унија меѓу ЕУ и Гибралтар, како и принципите на индиректно
оданочување, вклучително и даночни режими за тутунски производи. „Правната
сигурност и јасност што ја носи овој договор значително ќе ја подобрат
деловната клима во целиот регион“, нагласи Шефчовиќ.
Обединетото Кралство и Шпанија, исто така, се договорија за
нова рамка за соработка што вклучува размена на информации, задолжителни
механизми за консултации и воспоставување финансиски механизам за стимулирање
на економскиот и социјалниот развој, вработувањето и кохезијата од двете страни
на границата.
Целосниот правен текст на договорот сè уште треба да биде
финализиран од страна на преговарачките тимови, а потоа да помине низ
потребните внатрешни процедури со сите вклучени страни пред официјалната
ратификација.
„Апсолутно сум уверен дека договорот ќе биде ратификуван
бидејќи темелно го разгледавме секој аспект, секој детаљ“, рече Шефчовиќ.
„Верувам дека ги пронајдовме најдобрите можни одговори на сите предизвици што
ни се појавија во последните години.“
