ЕВЕ КАКО БИ ИЗГЛЕДАЛА ТРГОВСКАТА ВОЈНА НА ТРАМП СО ЕУ: Царините може да ги нарушат синџирите на снабдување
Во својот нов мандат, републиканскиот лидер најави царини не само за Кина, туку и за Европската унија, Канада и Мексико, како и зголемување на царините за стоките што доаѓаат од остатокот од светот. Се поставува прашањето дали Европската Унија ќе го извлече подобро, со оглед на тоа што владите во неколку клучни членки на оваа организација се прилично нестабилни, пишува за ЕУправозато програмскиот директор на организацијата Ново трето време, Димитрије Милиќ.
Од интензивирањето на кампањата на Доналд Трамп за претседател до неговата неодамнешна инаугурација, има неколку зборови кои стануваат сè поприсутни во очите на јавноста. Еден од таквите зборови секако се „тарифи“, бидејќи новиот американски претседател ги користи речиси на секое јавно обраќање. Ова не е голема вест, бидејќи за ваков тип на трговска бариера зборуваше уште во првиот мандат, а дел од нив ги спроведе во текот на четирите години на власт. До подемот на Трамп, постоеше релативно стабилен тридецениски консензус за слободната трговија, при што двете американски страни промовираа договори за слободна трговија, намалување на трговските бариери и придобивките од глобализацијата за потрошувачите. Сепак, деиндустријализацијата на важни региони на Америка и заситеноста на глобализацијата кај некои граѓани создадоа критична поддршка за протекционистичката политика на Трамп. Во својот нов мандат, републиканскиот лидер најави царини не само за Кина, туку и за Европската унија, Канада и Мексико, како и зголемување на царините за стоките што доаѓаат од остатокот од светот. Се поставува прашањето дали Европската унија ќе излезе на врвот, со оглед на тоа што владите во неколку клучни членки на оваа организација се прилично нестабилни.
„Од американска перспектива, ЕУ се однесува со нас многу, многу неправедно, многу лошо“, рече Трамп во виртуелното обраќање на Светскиот економски форум во Давос, Швајцарија. Во неколку претходни изјави на оваа тема, тој прецизираше неколку области во кои смета дека е така, односно сфери во кои има дисбаланс на штета на Америка. Од перспектива на ново-старата администрација, постои замерка дека Европската унија има високи царини за американските стоки, особено за земјоделските производи и автомобилите, а тоа не е случај во спротивна насока. Дополнително, Доналд Трамп често споменува дека и покрај трговскиот дефицит што Америка го има со група европски земји, европските сојузници ја земаат здраво за готово воената заштита што им ја обезбедува армијата на оваа земја.
Царините може да ги нарушат синџирите на снабдување
Севкупно, во текот на 2023 година, Европската унија имаше суфицит од околу 150 милијарди долари во трговијата со стоки со Америка, а кога станува збор за одбраната, нерамнотежата беше 66 до 33 проценти. Во текот на 2024 година, европските членки на НАТО колективно потрошија половина повеќе за одбраната колку што направија Соединетите држави сами, што беше сфатено како паразитизам од перспектива на Вашингтон. Иако околу 2/3 од европските членки на НАТО префрлија 2 отсто од БДП на трошоците за одбрана, Доналд Трамп предлага оваа граница да се помести на 5 отсто и тоа да ги израмни меѓусебните односи. Тоа не изгледа многу реално во сегашните околности, и затоа трговската војна изгледа како извесна можност. Овој пристап би можел повторно да ги разгори тензиите, слично на првите царини на администрацијата на Трамп од 25 отсто за челик и алуминиум од ЕУ во 2018 година. Ова потоа доведе до брзи одмазднички тарифи на ЕУ за познати американски производи како бурбон и мотоцикли.
Како одговор на новите американски царини, ЕУ би можела да заземе понаметлив став, потенцијално воведувајќи контрамерки насочени кон политички почувствителниот извоз на САД. Додека доктрината на Трамп „Америка на прво место“ има за цел да го поттикне домашното производство, ескалацијата на тарифната размена може да ги наруши глобалните синџири на снабдување и да ги затегне економските односи меѓу овие историски блиски сојузници. Двете страни имаат многу загрозени, со билатерална трговија вредна речиси 1 трилион долари годишно. Продолжениот трговски конфликт не само што може да им наштети на клучните индустрии на двете страни, туку и да го поткопа трансатлантското единство во време кога геополитичките предизвици, како што е економскиот пораст на Кина, бараат поблиска соработка.
Помалку веројатно – длабоко економско непријателство
Сепак, заканите на Трамп отвораат и можности за преговори, особено во секторите како дигиталната трговија и енергијата, каде што заедничките интереси се преклопуваат. Една од промените што се случи од 2020 година, кога Доналд Трамп ја напушти функцијата, е енергетската ситуација. Во својот прв мандат, републиканскиот лидер ги критикуваше европските земји за нивниот интензивен увоз на енергија од Русија, а особено Германија за изградбата на Северен тек 2 и дополнителните врски со Москва во оваа област, без военото потпирање на Вашингтон да се намали дури и малку.
Сега кога Трамп се врати на власт, уделот на Русија во енергетскиот сектор на ЕУ драстично опадна, додека САД извезуваат значително поголеми количини течен природен гас (LNG) во Европа отколку пред војната во Украина. Покрај намалувањето на уделот на руските енергетски производи и зголемувањето на увозот на американски гас, Германија ги зголеми воените трошоци на над 2 отсто од БДП и стана вториот најважен (прв по САД) снабдувач на воена опрема за Украина. Во оваа смисла, војната во Украина го намали нивото на нерамнотежа во односите меѓу Европската унија и САД, а аргументите на Трамп ќе бидат нешто послаби во овој мандат.
Соединетите држави сигурно ќе останат најголемиот увозник на стоки од ЕУ, бидејќи сè уште сочинуваат речиси една петтина од извозот на блокот. Најголемиот трговски дефицит на САД со ЕУ е кај машините и возилата, со вкупна разлика од над 106 милијарди долари во 2023 година. Тоа е огромна разлика, но важно е да се напомене дека американските автомобили се исто така помалку конкурентни од европските марки, особено германските, во други делови од светот. Во енергетиката Вашингтон имаше трговски суфицит со европскиот блок вреден 70 милијарди евра, а Европа има значителен трговски дефицит и во услужниот сектор. Затоа, се чини дека преговорите меѓу двете страни ќе бидат полесни отколку што Трамп често ги презентира на јавноста. Претседателката на Европската централна банка, Кристин Лагард, во неодамнешната изјава за Си-Ен-Би-Си во Давос рече дека ЕУ мора да биде подготвена за воведување на американски тарифи во времето на Трамп. Сепак, таа исто така рече дека фактот што тој веднаш не ги наметнал сеопфатните царини што ги ветил е, од нејзина перспектива, „многу паметен пристап“, што покажува дека Европејците сигурно не очекуваат сеопфатна трговска војна. Во оваа смисла, се очекува редефинирање на трговските односи, но помала е веројатноста да се развие некакво длабоко вкоренето економско непријателство.
